BALKAN I SRBI NA GRANICI SVETOVA

Tweet

Piše: Branko Radun

Od doba kada je rimski car Teodosije konačno podelio Rimsko carstvo na istočno i zapadno (395.), dolazi do odvojenog razvoja istoka i zapada. Posle je na zapadu došlo do seobe Germana, propasti Carstva i stvaranja varvarskih država, dok je na istoku stvorena Vizantija pod čiji su uticaj potpali Sloveni. Najvažniji period za kristalizaciju dve civilizacije je u doba Karla Velikog oko 800. Kada je na istoku konačno učvršćeno pravoslavlje posle vekovnog rvanja sa ikonoboračkom ideologijom, a na zapadu je papstvo stvorilo svoju državu i ideologiju koje je postalo suparnik franačkog carstva.

Konačna podela na istok i zapad je bila 1054. kada se hrišćanski svet nepovratno podelio na pravoslavni, vizantijsko-slovenski istok i katolički rimsko-germanski zapad. Tada se Evropa razdvojila na dva civilizacijska i kulturna kruga. Granice između te dve Evrope su išle i sada idu preko “brdovitog” Balkana. Kao granica se uzima etničko-konfesionalna granica između katoličkih Hrvata i pravoslavnih Srba. Na zapadu mnogi, a naročito Hrvati insistiraju da Drina predstavlja granicu između dve Evrope i shodno tome između Srba i Hrvata. Svojataju Bosnu i hoće da se protegnu do Drine iako na toj reci ni pored nje nema ni jedno hrvatsko selo.

Tu vekovnu granicu su promenila turska osvajanja jer su oni ispreturali narode i doneli novi verski i civilizacijski element – islam. Tako danas Balkan sa svojim pravoslavnim jezgrom Srba, Grka, Bugara i Rumuna ima na obodu mostobrane agresivne katoličke i islamske civilizacije. Primorje Jadrana su vekovima držala katolička Mletačka republika, Ugarska i Austrija. U Bosnu su se infiltrirali muslimani iz Azije i katolici iz zapadne Evrope. Šiptari i druge etničke zajednice su islamizirale, kao i istok poluostrva koji gravitira Istambulu. Skoro sa svih strana je nagrizan i pritiskan pravoslavni Balkan. Do sada je uspeo da sačuva svoju hrišćansku i balkansku civilizaciju, ali se sada ona skoro potpuno topi u zapadnom tj. američkom melting potu (loncu za topljenje naroda i kultura).

Na pravoslavni Balkan su jurišali u drugom milenijumu mnogi osvajači istoka i zapada. U jedanaestom veku Turci Seldžuci osvajaju Malu Aziju i prete Carigradu. 1204. Carigrad osvajaju i varvarski pustoše zapadni krstaši, preteče NATO pakta. U petnaestom veku Turci Osmanlije osvajaju Carigrad, ruše ostatke Carstva, pokoravaju Bugarsku, Srbiju, Vlašku i Bosnu. Srbi su pružili najjači i najžilaviji otpor azijatskim hordama. Za narode Balkana počinje duga noć patnje i mučeništva.

Srbi iako bez države postaju vojska zapadnih država Mletačke, Ugarske i Austrije u borbi protiv azijatske najezde. Austrija uz pomoć Srba i ostalih srednjeevropskih naroda stvara front protiv Turske. Tada je formirana Vojna krajina, koju su zvali i “predziđe hrišćanstva” koju su većinom sačinjavali Srbi. Posle civilizacijskog napretka Evrope u šesnaestom i sedamnaestom veku se Austrija, opet uz najveće učešće Srba, usudila da pokuša proterati Osmanlije iz Evrope. Uspelo im je da ih potisnu preko Dunava i Save. Deo Srba je sada živeo pod Austrijom, a većina u Bosni, Hercegovini, Crnoj Gori i Srbiji je ostala pod Turskom okupacijom.

Pod turskom vlašću je na zapadu ojačao srpski element, do reke Kupe, Lonje i Zrmanje. Srbi su u sebi stvorili jednu sintezu slovenskog i starosedelačkog etnosa, i otuda naziv za naš narod na zapadu – vlasi. Smešna je teza nekih istoričara kako su se iznebuha u Krajinama pojavili neslovenski vlasi koji su slučajno imali srpska imena, govorili srpski, bili pravoslavci i priznavali Pećku Patrijaršiju. Po hrvatskim i drugim antisrpskim istoričarima vlasi-stočari su tek navodno u devetnaestom veku prihvatili srpsku nacionalnu pripadnost. Samo da se setimo jednog od tih Vlaha koga ceo srpski narod zna – to je Vuk Mandušić iz Dalmacije koga je Njegoš umetnički “pozajmio”. Njega su u mletačkim izvorima nazivali vlaškim vojvodom koji sa svojim ljudima hrabro ratuje protiv Turaka u predelu Knina i zapadne Bosne. Kako je moguće da u jednoj Turskoj i Austriji neko postane Srbin, a da to pre nije bio. Pre bi zbog zuluma postao musliman ili bi zbog prozelitske propagande i povlastica prešao u tabor katolika i Hrvata.

Već je u nemanjićkoj Srbiji došlo do konačnog stapanja srpskog i “starosedelačkog” elementa. Vlasi u Dušanovom zakoniku predstavljaju samo jednu socijalnu grupu – stočare polunomade. I to je dokazano u istoriografiji. U mnogim Srbima teče balkanska – vlaška krv. I samo sa tog stanovišta ima osnova priča o autohtonosti našeg naroda. Srbi su se formirali mešanjem slovenskih i drugih plemena sa starosedelačkim romanizovanim balkanskim stanovnicima (Iliri, Tračani, Kelti…).

Ko je živeo u Bosni pre pojave muslimana i pre nego što je katolička propaganda imala uspeha u jednom njenom delu. Srbi naravno. Srednjevekovna Bosna je bila srpska država. Mučno je samo to što mi moramo dokazivati sebi i drugima ono što se nekad podrazumevalo. Čak je i Benjamin Kalaj veliki protivnik srpskog naroda u svojoj istoriji Srba rekao da je Bosna uvek bila srpska država.

Uzmimo par primera da bi razbili predrasude onih koji ne znaju dovoljno o srpskoj istoriji srednjevekovne Bosne. Ban Matej Ninoslav iz trinaestog veka u međunarodnom ugovoru o raspodeli nadležnosti u dubrovačko-bosanskim sporovima jasno svoje podanike naziva “Srbljima” a Dubrovčane “Vlasima”. Za prevaru učinjenu od strane Vlaha ugovara se sud Bana (bosanskog), a za prevaru Srbina nad Vlahom sud kneza (dubrovačkog). (LJ. Stojanović “Stare srpske povelje i pisma”). Tvrtko Kotromanić se krunisao za “kralja Srba, Bosne, Pomorja i Zapadnih strana” na grobu Svetog Save u manastiru Mileševa. Da bi istakao jednorodnost dinastije Nemanjića i Kotromanića, Tvrtko stavlja ispred svog imena i ime Stefan. U povelji o krunisanju Tvrtka često se ističe “srpska zemlja” ili “Srblje” i to jedina etnička odrednica. U petom redu povelje Tvrtko ističe poreklo “roditelja moji gospode srpske”. Na dnu povelje je ogromnim slovima istaknuto da je on KRALJ SRBA.

Rimski papa 1188. piše dubrovačkom nadbiskupu i potvrđuje stara prava dubrovačke crkve. U pismu spominje srpsku Bosnu: “regnum Servilie, quod est Bosna” (srpska kraljevina, tj. država, koja je Bosna)

Isto tako su svoj jezik bosanki vladari zvali srpskim. O tome svedoči i ban Stefan Kotromanić (1322-1353) koji 1333. izdaje povelju u četiri primerka Dubrovčanima. “A zato su četiri povelje jednake, dvije latinski, a dvije srpski…”

A da Bosna nije bila samo to doba srpska zemlja već i mnogo ranije govori nam i Konstantin Pofirogenit, car vizantijski (905-959). Njegovi spisi su dragoceni izvori o Vizantijskom carstvu i o balkanskim narodima, ne samo njegovog doba već i mnogo ranije, jer citira izvore iz vremena cara Heraklija(610-641) Njegova knjiga “O upravljanju imperijom” spominje i Srbe. U 32 glavi ima naslov “O Srbima i zemlji u kojoj sada obitavaju” kaže da teritorija koju naseljavaju Srbi obuhvata Bosnu u kojoj pominje dva naseljena grada Kotor i Desnik.

Letopis Popa Dukljanina s kraja dvanaestog veka, deli Srbiju na dva dela. Drina deli Srbiju na Rašku i Bosnu. Bosna je deo Srbije. Ona je pod srpskim vladarom Bodinom vek pre toga i ušla u sastav jedinstvene srpske države.

U “Analima”franačkog hroničara Ajnharda, iz devetog veka, se opisuje ustanak panonskog kneza Ljudevita (818-823). Ajnhard na jednom mestu kaže kako je Ljudevit pobegao iz Siska i otišao među Srbe. Po tome zaključujemo da su pre hiljadu i sto godina Srbi živeli na prostoru Banije, Korduna, Like i bosanske Krajine i da su tamo imali svoje državice. Franački pisac kao i vizantijski car Porfirogenit kaže da Srbi “poseduju veliki deo Dalmacije”. Svakom istoričaru je poznato kaže kako se rimska provincija Dalmacija prostirala od Jadrana do Panonije. Nema razloga da se Srbi na svojim etničkim prostorima osećaju kao dođoši što im nameću neprijatelji i oni naši ljudi koji su se na tom planu identifikovali sa njihovim stavovima. Najveći uspeh latinske, bečke i latinske propagande je da Srbi prihvate da su došljaci u predele zapadno od Drine, i severno od Save i Dunava.

(Vidovdan)

Tweet