Otimanje srpskog jezera

Tweet

Piše: Ana Filimonova

U skladu sa strategijom za nacionalnu bezbednost iz 2010. godine i Predsedničkim ukazom Baraka Obame po pitanju globalnog razvoja spoljno-političke aktivnosti, akcenat se stavlja na dve poluge: stvaranje izvora američke vlasti i stvaranje svetskog poretka na osnovu jačanja i razvoja američkih interesa. U Četverogodišnjem pregledu diplomatije i razvoja, pod nazivom “Liderstvo uz pomoć građanskih snaga” od 15. decembra 2010. godine, konkretizovali su se pravci delatnosti u rešavanju svetskih problema, u skladu sa postavljenim ciljevima. U prvom redu se radi o povećanju značaja USAIDA (Agencija SAD za međunarodni razvoj) radi ostvarenja politike SAD u globalnim razmerama i njenog takvog reformisanja, da, u skladu sa idejom tadašnjeg državnog sekretara Hilari Klinton, USAID postane vodeća svetska institucija po pitanju razvoja. Radi toga je bila pojačana koordinacija između Stejt- departmenta i USAID-a, tako da je uporedo sa vojnom moći počela i svestrana primena “građanske sile” i privlačenje resursa ne samo državnog, nego i privatnog sektora SAD. Za formiranje nove globalne arhitekture saradnje, proširuje se uzajamno delovanje sa saveznicima i partnerima, kako na regionalnom, tako i na globalnom nivou, pa tako i sa NATO saveznicima i sa novim državama. Hilari Klinton je postavila Specijalnog predstavnika za globalno partnerstvo, pod čijim se rukovodstvom realizuje Inicijativa za globalno partnerstvo, koja objedinjuje agencije SAD, inostrane vlade, poslovne krugove, nevladine organizacije i fondove. Posebno usmerenje “građanske snage” predstavlja rad sa omladinom.

USAID je počeo da radi na Kosmetu još 1999. godine, odmah po okončanju bombardovanja SRJ od strane NATO pakta, istovremeno sa formiranjem privremene administrativne misije UN na Kosmetu. Većina programa USAID-a, u skladu sa Zakonom o podršci istočno-evropskoj demokratiji iz 1989. godine, odmah je bila skoncentrisana na ekonomske aspekte. Jedan od pravaca predstavljala je i tzv. Kosovska služba za zapošljavanje pokolenja, čiji je program rada realizovala kompanija Deloitte Touche Tohmatsu Emerging Markets Ltd., odgovorna za rad sa “novim tržištima”. Ona je sa svoje strane osnovala Kosovski poslovno-finansijski fond (KBFF), koji je registrovan kao nevladina organizacija. Prva mera KBFF postalo je osnivanje Američke banke Kosovo (ABK), čiji je glavni akcionar bio KBFF. U Stejt-departmentu, a samim tim i u USAID-u je 2004. godine bila doneta odluka o tome da ABK treba da funkcioniše kao potpuno nezavisno privatno preduzeće i izdata je direktiva KBFF da proda svoje deonice ABK komercijalnoj banci. Posao je doneo $ 7,881,825.25. Ta sredstva su se zatim vratila kako USAID-u tako i Blagajni SAD. Dejl Fajfer, u tom trenutku šef misije USAID na Kosmetu, izneo je tezu o neophodnosti usmeravanja rada na “ljudske resurse na Kosovu” – sticanje obrazovanja u SAD albanske omladine i na taj način formiranje “profesionalne kosovske elite”. U skladu sa tim predlogom osnovan je Kosovski Američki fond za obrazovanje.

U sferu bavljenja kosmetskom omladinom uključila se i Svetska banka, koja je razradila Partnersku strategiju za Kosovo za period 2012-2015. godine, čiji deo predstavlja “Program pouzdanog razvoja u zapošljavanju stanovništva”. Realizacija “Prvog programa za pouzdani razvoj političke delatnosti” u 2011. godini, koštala je 30,9 miliona dolara, koje su se slile u budžet Kosova i na račun njih su ostvarivane “političke reforme” – u suštini funkcionisanje političkog sistema “Republike Kosovo” i njenog razvoja (razume se, u potrebnom smeru – A.F.). Na realizaciju Drugog programa za sprovođenje “važnih političkih reformi i stvaranja potrebne klime za investiranje”, koja je obuhvatila 2012. godinu, savet direktora SB je izdvojio 23 miliona eura, a dopunska donacija Evropske komisije iznosila je 12,1 milion eura, dok su niz zemalja EU i SAD izdvojili 1,8 miliona dolara.

Međutim, proklamovani ciljevi i višegodišnji napori navedenih međunarodnih organizacija su u potpunoj suprotnosti sa ekonomskim pokazateljima dela Kosmeta koji se nalazi pod nelegitimnom vlašću Prištine, nivo nezaposlenosti ostaje stabilan na pokazatelju od 45%, nezaposlenost među omladinom iznosi preko 70%, u izveštajima Svetske banke se primećuje da je posle uvođenja snaga NATO/KFOR više od četvrtine stanovništva palo ispod granice siromaštva (prihod manji od 45 eura mesečno), a 98% biznisa ostaje u rukama klanovsko-rođačkih firmi.

Ako se problem sa “ljudskim resursima” uglavnom konstatuje na fonu isključivo kozmetičkih projekata za njegovu izmenu, to se u ključnoj – energetskoj sferi – u skorije vreme planira korenita promena. USAID je uzeo kurs na prevladavanju energetskog deficita, kao “uklanjanja jedne od najvažnijih barijera za ekonomski razvoj”. Uz to, za USAID i druge donatore “bogata baza prirodnih resursa Kosova” predstavlja mogućnost sadejstva u glavnom zadatku obezbeđenja zemlje energetskim resursima. Svetska banka, između ostalog, konstatuje ogromna nalazišta prirodnih resursa – olova, cinka, mangana, podvlačeći izuzetne potencijale energetskog sektora Kosova, koji sa svoje strane predstavljaju zalog razvoja kosovske privrede i tržišta. Za rešavanje problema, USAID je na bazi “Kosovskog energetskog akcionog plana po povećanju efikasnosti 2010-2020. godine” razradio “Energetsku strategiju za Republiku Kosovo 2013-2020. godine”, a takođe i Zakon o energetskoj efikasnosti.

U “Republiku Kosovo” su 20. maja tekuće godine došli predstavnici Državne Blagajne SAD i Vašingtonskog centra USAID radi učešća na predstojećoj konferenciji o energetici. Predstavnici Svetske banke i EU, zajedno sa Koordinatorom SAD za saradnju sa Evropom i Evroazijom Danijelom Rozenblumom, saopštili su da je Kosovu uplaćeno 200 miliona dolara radi pokrivanja rashoda u razvoju Kosovskog energetskog sektora i realizacije projekata Kosovske energetske kompanije (KЭK).

U okvirima realizacije strategije Stejt-departmenta SAD i USAID-a, kao i Briselskog sporazuma između Beograda i Prištine, planira se predaja veštačkog jezera Gazivode pod upravu “vlade” Hašima Tačija. Veliki deo jezera nalazi se u centralnoj Srbiji (opštine Novi Pazar i Tutin sa ogromnom većinom muslimanskog stanovništva), ostali deo jezera (brana i Hidroelektrana) nalaze se u selu Gazivode – na severu Kosmeta u opštini Zubin Potok. Jezero Gazivode stvoreno izgradnjom velike brane na reci Ibar ima za Srbiju strateški značaj: bez njegove vode koja se koristi za hlađenje, nije moguć rad TE “Obilić” koja snabdeva električnom energijom 80% teritorije Kosmeta (što u suštini omogućava njegovu kontrolu u energetskom sektoru). Pored toga, voda sa jezera navodnjava kosovsku niziju, a specijalnim kanalima se odvodi i do Gračaničkog jezera i koristi se za snabdevanje Prištine vodom. Iz ovoga sledi da bez jezera “Gazivode” u principu ne može funkcionisati “Republika Kosovo”. Srpski elektroenergetski sistem, uključujući i sever Kosmeta, radi stabilno i efikasno. Preduzeće “Elektromreža Srbije” osnovano je 2005. godine radi daljeg širenja elektrodistribucije, upravljanja električnim sistemom, sve do uzajamnog delovanja sa susednim državama, što jača poziciju Srbije (u tom smislu i severa Kosmeta) na energetskom tržištu jugo-istočne Evrope. Međutim, nelegitimnoj vlasti u Prištini svi pružaju podršku – KFOR, UNMIK, EULEKS i Stejt-department SAD u vidu USAID-a. Njihovi zajednički napori usmereni su na preodolevanje protivljenja Srba sa severa i prisajedinjavanje Gazivoda KEK-u.

Predajom ovog preduzeća i jezera Gazivode u ruke Prištine, stvara se pretnja bezbednosti Srba, ne samo za Srbe na severu pokrajine, nego i za Srbiju, pošto Priština planira da uzme pod kontrolu razvodnu stanicu Valač na granici centralne Srbije i Kosmeta, koja pripada Srbiji i koja snabdeva električnom energijom pravac sever Kosmeta – Novi Pazar. Ukoliko Priština dobije u svoje ruke ceo sistem – jezero Gazivode, branu, Termo-elektranu, stanicu Valač, tada će to omogućiti stvaranje nezavisnog energetskog sistema “Republike Kosovo”, što će promeniti energetski balans u regionu i “elektroenergetski most” između “Republike Kosovo” i juga centralne Srbije (opštine Preševo, Bujanovac, Medveđa). To će postati temelj ekonomskog spajanja “Republike Kosovo” i juga centralne Srbije i nastavak “velikoalbanske ekspanzije”.

USAID podvlači: važan aspekt u daljem razvoju privrede Kosova predstavlja brza privatizacija elektroenergetskog sistema, u kome sama Agencija planira da uzme “intenzivno učešće”. Projekti USAID na Kosmetu “implementirani” od 1999. godine, u celini, pored formiranja demokratskih institucija i privatnog sektora, “poboljšavaju sposobnost vlade da upravlja energetskim sektorom” i “infrastrukturom opština”.

Obratimo pažnju na poslednju tačku. U oblasti “upravljanja opštinama” USAID ističe da on pruža “ključno tehničko sadejstvo” u “uspostavljanju građanskog društva” uz pomoć sektora nevladinih organizacija. U kosovskom civilnom društvu “treba da bude široko rasprostranjeno proameričko raspoloženje – kako u vladi Kosova tako i među stanovništvom” radi učestvovanja u “regionalnim evro-atlanskim integracijama”. Imajući u vidu celokupno stanovništvo Kosova, iz ovoga sledi da je pravac delatnosti USAID-a usmeren ka integracijama kosovskog društva – tačnije severa Kosmeta, u sistem vlasti Prištine.

U procesu stvaranja javno-privatnog partnerstva između lokalne administracije, biznisa i nevladinog sektora, USAID je u julu 2012. godine za severne delove Kosovske Mitrovice (srpske) osnovao instrument svog uticaja – «Mitrovica/ë North Administrative Office» kao prvu nevladinu organizaciju za rad na severu Kosmeta. Kako ističe Agencija, ona ima mogućnost da igra važnu ulogu u stimulisanju integracija. Da primetimo da mogućnosti nisu male, ne samo finansijske, nego i medijske – u rukama USAID-a se nalaze dva moćna TV kanala. Pored toga, u januaru 2013. godine USAID je počeo da finansira “Program za aktivno učešće opština” koju organizuje organizacija Mercy Corps. U okvirima Programa za mala i srednja preduzeća, prioritet predstavlja sever Kosmeta, kome se dodeljuju donacije. Program obuhvata širok ekonomski spektar, za čiji se glavni cilj deklariše “razvoj opština sa fokusiranjem na sever Kosmeta – severni deo Kosovske Mitrovice, Zvečane, Leposavić i Zubin Potok”.

Tako će biti planomerno realizovana “Integraciona strategija za Kosovo 2014-2016” vlade SAD i zajednička regionalna strategija USAID/Stejt-deparmenta po pitanju “potpune integracije Balkana u evro-atlanske strukture, kao dela demokratske i razvijene Evrope”. Kao poligon za formiranje posebnog protektorata kojim se apsolutno upravlja od strane Stejt-departmenta i USAID-a, privatnih organizacija i korporacija, radi dostizanja “zajedničkih ciljeva” (po rečima Hilari Klinton) – služi “Republika Kosovo”. Postepeno će se iz nje stvarati novi centar regionalnog uticaja. Srbi sa severa Kosmeta stoje na putu realizacije planova za promenu arhitekture Balkanskog regiona i oni su postepeno, u okvirima važećeg Ustava, pristupili formiranju organa samouprave Autonomne pokrajine Kosovo i Metohija.

(Fondsk.ru)

Tweet